Tất cả đều là nạn nhân của thời cuộc

Hắn sống xa quê hương đã lâu và trước đó một thời gian hắn đã không còn sống với ba của hắn.  Cuộc đời sóng gió bôn ba có những lúc hắn dường như không có thời gian để nhớ về dĩ vãng.  Chỉ biết rằng tuổi thơ của hắn cũng như bao đứa trẻ thời bấy giờ, buồn nhiều hơn vui.

Sau chiến tranh, gia đình ly tán, cả ba & mẹ của hắn đều được đưa vào "trại cải tạo".  Hắn chỉ muốn quay về cái nhà mà hắn đã lớn lên với anh chị em của hắn, nhưng căn nhà lúc đó đã có bộ đội ở.  Bốn anh em hắn được bà ngoại đưa về nuôi.  Thỉnh thoảng bà ngoại lại chuẩn bị một giỏ đồ thăm nuôi cho anh của hắn (lúc ấy 11 tuổi) đạp xe mười mấy cây số đi thăm nuôi ba mẹ hắn.  Có hôm mẹ hắn nhớ đứa em của hắn (lúc ấy 4 tuổi) xin phép trưởng trại để được thăm con.  Em hắn còn quá nhỏ để bám vững vào yên sau chiếc xe đạp, đã rơi xuống đường mặt mày đầy thương tích đến nỗi khi vô trại ông trưởng trại thương tâm tạm thả mẹ hắn về nhà được mấy hôm.

Rồi một ngày ba mẹ hắn được thả ra khỏi trại và gia đình dời đến sống ở một nơi đồng không mông quạnh.  Quanh nhà đêm đêm chỉ nghe tiếng ếch nhái côn trùng kêu rả rích.  Cuộc sống tuy nghèo khổ nhưng gia đình sum họp ... Nhưng những hạnh phúc nhỏ nhoi ấy cũng không được bền lâu.  Ở tuổi 15, hắn bỗng bất đắc dĩ trở thành "con trai trưởng" trong nhà. Dưới hắn là ba đứa em nhỏ.  Mẹ hắn quần quật suốt ngày đêm để kiếm miếng ăn cho gia đình. Đứa em trai kế của hắn mới chỉ 12 tuổi đã bị hắn lôi "lên rừng xuống bể" để giúp gia đình kiếm kế sinh nhai.

Khó khăn nhưng hắn vẫn cố gắng học xong lớp 12.  Tuy nhiên hắn đã nhận được một tờ giấy từ chính quyền địa phương quyết định không cho hắn thi đại học vì gia đình có "lý lịch xấu". Với đầu óc non nớt hắn chỉ biết oán hận và thậm chí còn trách tại sao ông nội hắn từng là người lãnh đạo một tỉnh mà không dắt dìu con cháu cao chạy xa bay để bây giờ gia đình hắn phải khốn khổ.  Nhưng nghĩ lại thì ông của hắn cũng phải chịu cảnh tù đày như bao người miền Nam thời ấy.

Hắn trốn vào Sài Gòn tìm đường vượt biên.  Với cái tuổi chập chững vào đời hắn nếm đủ mùi: những đêm trốn chạy công an; những lần vượt biên thất bại lạc lõng giữa trời đất mênh mông; những lần tù tội & chết chóc ...

Rồi một ngày hắn cũng đến được bến bờ tự do, trôi nổi cuốn theo những cơn sóng của cuộc sống mới. Thỉnh thoảng hắn liên lạc & gởi tiền về cho ba  hắn ở VN.  Ba hắn đã có một gia đình khác cũng đã gần 40 năm rồi còn gì ...

Hôm qua, bất ngờ hắn nhận được tin ba hắn vừa qua đời.  Hắn cố bình tĩnh & hắn nghĩ là hắn sẽ bình tĩnh ... Nhưng hắn bỗng oà khóc như một đứa trẻ con ...

Có một thời gian hắn đã từng oán hận rất nhiều điều trong cuộc đời và có lẽ trong đó có ba của hắn ... Nhưng một ngày kia, hắn bỗng dưng nghĩ rằng "Tất cả đều là nạn nhân của thời cuộc" và hắn chỉ còn cảm thấy tình thương & tình thương ...

***

Victims of Circumstance 

He had lived far from his homeland for decades, drifting through life like a leaf caught in a storm. Long before that, he’d stopped living with his father. The chaos of war and exile had left little room for nostalgia. His childhood, like many of his generation, was marked more by sorrow than joy.

After the war, his family was shattered. Both parents were sent to re-education camps. He longed to return to the house where he and his siblings had grown up, but soldiers had taken it over. His grandmother took in the four children, raising them with quiet strength. She would pack care baskets for his older brother—just eleven years old—to pedal miles to visit their imprisoned parents. One day, his mother, desperate to see her youngest child, begged the camp commander for permission. The child, too small to hold on to the back of the bicycle, fell and was badly injured. Moved by compassion, the commander allowed her a few days at home.

When his parents were finally released, the family relocated to a remote, barren place. Nights were filled with the sounds of frogs and insects. Life was poor, but they were together. That fragile happiness didn’t last. At fifteen, he became the eldest man in the house, caring for three younger siblings while his mother worked herself to exhaustion. His twelve-year-old brother followed him into the forests and rivers, helping the family survive.

He finished high school against the odds, only to be barred from university because of his family's “bad background.” Bitterness took root. He resented the past, even his grandfather—once a provincial leader—for not helping the family escape their fate. But then he remembered: his grandfather had been imprisoned too, like so many others from the South.

He fled to Saigon, chasing freedom. He tasted fear, failure, and despair—nights hiding from police, failed escapes, prison, and death. Eventually, he reached the shores of liberty, swept into the currents of a new life. He sent money home when he could. His father had long since started another family. Forty years had passed.

Yesterday, he received news: his father had died. He tried to stay calm. He thought he would be calm. But he broke down, sobbing like a child.

There was a time when he had resented everything—perhaps even his father. But one day, he understood: “We were all victims of circumstance.” And all that remained was love. Just love.

NTTN

09-2021.