Năm Dậu Nói Gà

 

  

Năm Đờn Cò 

Trong đời sống hàng ngày dù Đông hay Tây , con người cứ thích dùng gà làm món ăn với cơm , bánh mì ...  , có lẽ , gà là một trong tứ khoái ngon miệng . Đây không là " văn hóa ẩm thực " văn gừng gì ráo trọi , chỉ là khẩu vị . Trong những nghi lễ , tết , giỗ , tiệc  ....người Châu Á thường chọn gà trống to lớn , mồng bự thẳng cao , màu đỏ , chân vẫy màu vàng , khi luộc gà khéo đừng để tróc da , để khi đặt trên bàn thờ , bàn tiệc coi rất uy nghi trang trọng cho nghi lễ , tùy theo phong tục hoặc thói quen nơi thổ cư mà hành việc .Gà có rất nhiều loại , nhiều giống ; riêng gà trống có hai dạng :
_ Một dạng nuôi theo gà thịt ( lông nhiều từ đầu xuống thân )
_ Một dạng nuôi để đá độ gọi là Gà Nòi , có nơi gọi là Gà Chọi ( lông cổ ít )
Trong bài , người viết chỉ đôi dòng Gà Thịt cho vui , còn Thần Kê ...gì gì xin nhựng lời cho những sư phụ cá độ ...

Trong ẩm thực :
Theo Đông y thực dược . Thịt gà , trứng là một trong những thực phẩm bổ dưỡng cơ thể cho nam nữ . Gà át ( loại gà đen nhỏ con lông trắng ) hầm với những vị sâm : Phụ nữ bổ âm , thuận nhũ ; nam cường dương trán thận . Đôi khi dùng gà thường Châu Á cũng tốt . Người bệnh mới hết nên ăn súp gà , cháu gà mau lẹ sức . Người bị dị ứng ngoài da ngứa , nổi mục nên ăn ít hơn ; tuy nhiên không độc hại , không bị phong ngứa như thịt bò .
Người Trung Hoa ( Hong Kong ) là đầu bếp có truyền thống số 1 nấu về các món gà được ghi vào Un nextbook ; tuy nhiên , ngày nay các bà nội trợ , các cô Việt ta cũng không thua kém gì đầu bếp Hong Kong với những pha  chế biến   .
Thông thường dân gian thích gà Châu Á , vì thịt thơm và ngon hơn gà Mỹ qua vài món gà được chế biến :
_ Gà quay .
_ Gà chiên bơ .
_ Gà hấp muối .
_ Lẩu gà .
_ Gà nấu nấm .
_ Gà xả ớt .
_ Gà xé phai .
_ Gà cari .
_ Gà xào lăn ....

Trong võ thuật :
Kê Quyền dân gian không gọi là " võ gà " nghe không hùng dũng chút nào ; thay vào đấy võ thuật Việt Nam kết hợp những chiêu gà ra đòn với những chiêu chim đại bàng săn mồi . Môn phái được gọi là Tây Sơn Nhạn , với những chiêu bay nhảy , lòn lách nhanh lẹ sức mạnh là hai chân  , mười ngón tay , cạnh bàn tay , chõ , gót chân thay vũ khí sắt thép ...( trong môn phái Thiếu Lâm Trung Hoa , võ sư Lý Tiểu Long cũng có nhiều chiêu mà người Hong Kong cho là " Đại Bàng săn mồi . Ô Kê sát thủ "  )

Gà trong biểu tượng :
_ Đội banh Pháp lấy hình gà trống lông trắng làm biểu tượng .
_ Thời VNCH , ngân hàng Việt Nam Thương Tín " Gà Ấp Trứng Vàng " làm biểu tượng .
_ Đồng hồ Thụy Sĩ có hình con gà .
_ Đồng hồ Pháp trước kia còn dùng tay quay dây, khi tới giờ , gà chạy ra gáy, và gõ quả lắc ...

Từ ngữ Hán Việt :
_ Chữ Kê là gà .
_ Chữ Dậu cũng là gà ( kê - dậu )
Gần giống phát âm tiếng Hoa : (K)  Cảy dục ( tiếng Quãng Đông )
Cảy nhục ( tiếng Hẹ )

Trong văn học :
Thời Việt Nam Cộng Hoà , bậc trung học lớp đệ thất - lục ( 6 - 7 ) đã qua trong Chinh Phụ Ngâm , truyện Kiều ...
Cố giáo sư , học giả Nguyễn Văn Vĩnh . Thập niên 1930 , cụ cống hiến nhiều tác phẩm giá trị cho nền học thuật Việt Nam ; có đoạn nói về phụ mẫu như thần kê bao bọc đàn con sợ diều họa cắt đi và lúc nào cũng lo cho đàn con có thức ăn . Hiện nay viện bảo tàng Pháp còn lưu giữ những tác phẩm của ông .

Trong văn chương , thi ca :
Tục ngữ ca dao , văn thơ trong đời sống dân gian rất phong phú đa dạng , ta thử lạc vào những dòng bút hy hữu với nét tả chân :

_ Làm ăn như gà .
_ Gà nuốt dây thun . 
_ Gà mờ ...
Về tình ái , gà dở nhất trong các loài động vật :
_ Men say ai chẳng về nhà 
_ Tình say chẳng thích như gà nhẩy lưng .

_ Thân em như tấm thân gà 
_ Ngày đêm lặn lội là gà men say
_ Thân anh như cái chài cây 
_ Gà nào anh nhậu chẳng quay đủ vòng .

_ Bông bí mà nấu với gà 

_ Có thêm mắm đậu cuốn gà cạn ly .

_ Đã bấy lâu gà cồ không gáy 
_ Có gà mái ếch nhái nhảy lên 
_ Cồ ơi hãy ráng gáy lên 
_ Cho người bảy bó gà lên được nhờ .

_ Đêm khuya anh nhậu thịt gà 
_ Canh ba gà gáy anh ra ruộng ngoài 
_ Canh năm gà gáy ngủ say 
_ Gà nhà anh bỏ cho ai nhậu hè ?

_ Gà tơ ông lão thích gà 
_ Bà non mười chính , ông đà sáu mươi
_ Gà già bà chã thích xơi 
_ Ông đà mười chính thích xơi gà già . 

_ Đêm nay gà gáy thầm nhớ trận 
_ Gác tuyến đêm nao bóng quân thù 
_ Giọng gác canh ba mùa hè đỏ 
_ Cánh gà trên áo đất phương Nam . 
hoặc 
_ Cánh gà trên áo đất phương Nam 
_ Canh hai gà gáy giặc xông vào 
_ Canh ba quyết tử lòng trai trẻ 
_ Chiến thắng niềm vui với " Cánh Gà " .  ( Trung sĩ )

Gà trong khoa học .
Trước 1975 ( MPG ban sinh lý sinh hóa  ) xét theo khoa học - sử liệu : Con gà có trước quả trứng , dù gà mái không có tinh trùng dương nhưng vẫn đẻ ; tuy nhiên không tượng thành con để di truyền giống  . Việc này cũng giống như các loại động vật đẻ trứng khác .
Trước kia , dân gian chưa có đồng hồ . Những kỹ sư , nhà sáng chế ra đồng hồ đo thời gian qua gà gáy chia làm 24 phần ngày đêm , qua 12 giờ đêm , khoảng 1 giờ sáng bắt đầu gà gáy và buổi trưa khoảng 1 , 2 , 3 giờ gà gáy dứt trong ngày .
Cái hay của gà là mỗi lần gáy rồi ngưng cách nhau khoảng một tiếng . Buổi trưa trời mưa rỉ rả , tự nhiên nghe tiếng gà gáy là biết hết mưa ; và qua khoảng khắc đó có thể mưa lại . Dù gà đêm tối không thấy như ban ngày , nhưng gà đoán được thời tiết khá chính sát .
Trong hóa hữu cơ , gà là một trong những thực phẩm được chế biến nhiều dạng . Trong bột niêm gà , ta có H2OC2O3 +  ... một vài nguyên liệu khác và qua hệ thống sấy khô ; từ dạng bột khi đun nấu chuyển thành thế lỏng , tùy theo phụ gia của nhà sản xuất , khi để lâu chúng trở thành dược liệu chứa 5% độc tố .

Gà trong tôn giáo :
Thời Tam Quốc Chí Trung Hoa .
Cánh quân của Quan Dân Trường ( Quan Công ) chuyển quân đến chân núi phía Bắc , mặt trời cũng lên cao , vì đường dài vạn dặm quân sĩ đều mệt ; ông cho lệnh dừng quân . Bên kia là bờ suối quân sĩ bỏ bê gác sách .Thấy có cái chòi của tiều phu gần cây cổ thụ , Quan Dân Trường cùng hai cận thần vào nghỉ , những cơn gió mát làm mọi người ngủ quên  . Tiếng gáy của con gà rừng đâu đây đánh thức ông cùng hai cận thần . Khi Quan Dân Trường kiểm binh , quân số vừa tập hợp thì quân Tào Tháo cũng tới nơi ; trận chiến rất kiên cường và ông được thoát nạn .
Ở những ngôi chùa người Hoa hoặc Việt Nam , chùa nào có thờ Quan Dân Trường ( nay gọi là Quan Thánh ) THÌ KHÔNG THỂ CÚNG GÀ TRỐNG . Ở những ngôi đình chùa miếu đôi khi có thờ gà trống trên đĩnh nóc .
Ở quê , khi cúng mùng ba tết xong , chủ nhà treo đôi chân gà trên cửa chánh ra vào . Theo quan niên ở quê cho rằng : Gà là một trong những thú thương con và lo cho gia đình nhiều nhất , dù sớm hôm mưa gió , Bản năng lúc nào cũng tìm kiếm cho đàn con ăn , miệng kêu cục cục , dù gà đang đứng trên đống lúa , chân lúc nào cũng bư  bư ....
Đêm giao thừa sáng mùng một tết , dân gian cử cúng gà heo , chỉ cúng hoa quả để ngày mùng một tết ăn chay , cầu phước lộc sức khoẻ gia đạo bình an vui vẻ ; ăn chay là để tâm thanh khiết , thiện tâm ...

Gà trong phong thủy :
Theo sư phụ Âu Mã Thiên ( Đài Loan )
Không dùng dao sắt , kim loại , dùng vật nhọn để lấy tiết trên mồng gà để khai ấn , điểm hình , trấn yếm , giải trừ.... tuy nhiên cần phải thận trọng " sư phụ " thật / giả khi áp dụng khoa Lỗ Bang và Bát Quái Đồ ...

Gà trong bói toán :  
Trong bói toán , có hai vế nhưng cũng nhập chung vào bổn mạng mỗi người :
1/ Thập cang : Giáp , Ất , Bính , Đinh , Mậu , Kỷ , Canh , Tân , Nhâm , Quý  (  tỷ như ; Giáp Tý . Giáp Thân ...hoặc Nhâm Thìn , Nhâm Tuất ...)
2 / Thập Nhị Chi : Tý , Sửu , Dần , Mẹo , Thìn , Tỵ , Ngọ , Mùi , Thân , Dậu , Tuất , Hợi ; cứ xoay vòng cho 10 cang , 12 chi .  
Năm nay Đinh Dậu năm 2017 .
Theo bổn mạng ở vế Cang : Bính , Đinh , Nhâm , Quý ; bốn cang này : Tiến làm quan , thoái thành sư .  ( thế hệ sau sinh vào năm này Đinh Dậu 2017  đa phần công danh tươi sáng ; tuy nhiên còn đối chiếu ngày giờ sanh mới chính sát )

Gà có ba đức tính chánh .  
1 / Dũng : Dũng khí quân tử , chiến đấu kiên cường dù thắng hay bại .
2 / Tín : Uy tín ngày đêm gọi tiếng gáy từng canh cho dân gian .
3 / Tình : Tình mẫu tử thương con vô bờ bến .

"Gà móng đỏ " :
Không biết từ lúc nào ," NHẬU " là một từ ai cũng biết , hể có một chay thì nhậu , miếng mồi cá ếch ...cũng nhậu , tiệc đình đám lễ tết ...cũng nhậu , Việt ta ngày nay chỗ nào cũng nhậu là nhậu .
Sáng nay mùng ba tết , như thường lệ mỗi nhà đều cúng . cơm nước xong , anh chị Tám ngồi nhâm nhi bên tách trà ; bên kia ruộng anh Chính Chơi ôm con gà trên tay , anh Tám kêu lớn :
_ Chính Chơi , hôm nay xổ gà hả , vô đây kiếm vài tay nữa nhậu chơi , anh Tám lảm nhảm với chị Tám :
_ Chính Chơi này chắc " xổ gà đỏ " quá , tay này ruộng nào cũng cày ráo trọi cày nào chịu nổi .
Chị Tám hỏi :
_ Gà đỏ là gà gì vậy ông ?
_  " Gà móng đỏ" người ta gọi là gà đỏ vậy mà , móng nó đỏ , thịt thơm ngon lạ miệng  , nhưng mắc hơn gà nhà .

Thằng cu tý đang chơi bầu cua với mấy đứa ở xóm nghe anh Tám nói tên Chính Chơi nhớ lại :
_ Ba , hôm con câu cá ở bờ sông gặp bác Chính Chơi bàn với bác Hai Lúa mùng ba " nhậu gà đỏ " hai bác cười cười nói nhỏ nhỏ gì đó . Anh Tám cười lớn lên 
_ Đó thấy chưa , tôi nói không sai hè hè hà hà .... 
Mấy đứa nhỏ nghe nói gà gà rồi xúm nhau đặt gà , tất cả đều trúng gà .

Tạm kết : 
" GÀ MÓNG ĐỎ " đã có từ thời Hồ Chí Minh , Lê Duẩn , Phạm Văn Đồng lập ra nhà nước cộng sản Việt Nam , và được chuyển hóa qua từng thời gian " kháng chiến " bán nước .

Ngày nay " Gà Đỏ " chỗ nào cũng có , văn phòng thủ trưởng nào cũng có ; có nhiều dạng gà đỏ cho " chief "
_ Gà đỏ cò mồi trong việc làm .
_ Gà đỏ "giải quyết " cho thủ trưởng khi cần .
_ Gà đỏ tham ô , móc ruột quốc gia .
_ Gà đỏ môi giới mua bán .
_ Gà đỏ vừa làm việc vừa làm bé ....

_ Trong rừng không có gà lạ 
_ Cướp được thị thành gà chạ thiếu chi .

Nhớ Xuân
Mùa xuân với muôn ngàn hương hoa sắc 
Nhớ tông đường , phụ mẫu ngàn thu nghĩ
Nhớ bạn hiền đồng đội bốn phương Nam 
Sắc áo nhà binh cờ vàng tung gió
Chiến trường xưa giầy sô trên đầu giặc 
Đôi dòng nghiên bút nhớ xuân năm cũ 
Tiết trời Đông Tây hoa Nam vẫn đẹp
Một nén hương hoa chiến sĩ vô danh .

NamDonCo . Jan302017  

Source Internet.