Athens là trung tâm kinh tế, văn hóa và khoa học kỹ thuật của Địa Trung Hải, tại thời điểm đó nó được coi là thành phố bất khả chiến bại - nơi mà các chiến binh Spartan không thể chinh phục. Tuy nhiên, nó đã không thể chiến thắng nổi trước sự bùng phát của dịch bệnh... (Ảnh: Wikipedia)
Athens là trung tâm kinh tế, văn hóa và khoa học kỹ thuật của Địa Trung Hải, và cũng tại thời điểm đó nó được coi là thành phố bất khả chiến bại - nơi mà các chiến binh Spartan không thể chinh phục, tuy nhiên những huy hoàng của thời đại đã không thể cứu rỗi Athens thoát khỏi bị sụp đổ bởi cơn bùng phát của một bệnh dịch chết người...
Trong nửa sau của thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên, hai quốc gia thành phố là Athens và Sparta, đã tiến hành Chiến tranh Peloponnesian để giành quyền bá chủ thế giới Hy Lạp cổ đại.
Vào năm thứ hai của cuộc chiến, năm 430 trước Công nguyên, khi quân đội Spartan tiến vào thành Athens, đột nhiên phát hiện ra rằng: có vô số ngôi mộ mới mọc lên ở bên ngoài thành phố. Hóa ra là một bệnh dịch chết người đang lan rộng ở thành phố Athens. Quá sợ hãi, Vua Sparta vội vàng ra lệnh rút quân. Athens bị cô lập, ai cũng không dám tiếp cận thành phố dịch bệnh này, cho dù đó là kẻ thù hay đồng minh của Athens.
Bệnh dịch tiếp cận người dân Athens
Ở Athens, không phải kẻ thù mà là một bệnh dịch chết người, đã tiếp cận tất cả người dân nơi đây.
Lúc đầu, tại Piraeus, một cảng gần Athens, ba người được phát hiện mắc một căn bệnh lạ cùng một lúc: đầu tiên sốt cao, viêm họng nghiêm trọng, sau đó tiêu chảy không ngừng, cuối cùng cả thân thể suy sụp và tất cả đều tử vong. Chẳng mấy chốc, 11 người khác ở cùng khu vực cũng đã chết vì căn bệnh này, hơn nữa tứ chi còn bị hoại tử. Các chỗ bị hoại tử chuyển từ màu đỏ thẫm sang màu đen và bắt đầu thối rữa, đồng thời một mùi hôi thối bốc ra từ cơ thể. Trong khi toàn thân bị thối rữa, thì trái tim vẫn còn đập, vì vậy bệnh nhân vẫn có thể tận mắt chứng kiến bản thân mình dần dần suy sụp đến chết.
Bề ngoài bệnh nhân không có biểu hiện sốt cao, nhưng sự đau đớn và dày vò trong cơ thể là vô cùng khủng khiếp, do đó họ không thể chịu đựng được khi mặc quần áo vào. Cho dù miễn cưỡng che thân bằng những tấm vải lanh nhẹ nhất, họ cũng không muốn, vì vậy họ mặc kệ bản thân trong tình trạng lõa thể. Họ thường xuyên rơi vào trạng thái khát nước, nên luôn muốn ngâm mình trong nước lạnh. Chỉ cần người chăm sóc hơi sơ suất, bệnh nhân sẽ theo bản năng nhảy xuống hồ và không ngừng uống nước lạnh. Nhưng cho dù uống nhiều bao nhiêu, cũng không thể làm họ dịu cơn khát, và họ đau khổ vì bị dày vò cả thể xác và tinh thần một cách không ngơi nghỉ, họ cũng không thể nào chợp mắt.
Kẻ mạnh không hẳn có khả năng chống lại bệnh dịch hơn kẻ yếu, và số người chết do bệnh dịch vì chăm sóc lẫn nhau là lớn nhất.
Mọi người sợ chăm sóc bệnh nhân, cũng sợ đến thăm họ hàng và bạn bè. Rất nhiều người bệnh chết vì không có ai chăm sóc, nhưng những người được chăm sóc cẩn thận, cuối cùng cũng chết. Nhiều hộ gia đình ở Athens đã bị tuyệt diệt.
Mỗi ngày, số người chết như cừu. Thi thể của những người chết được xếp chồng lên nhau. Những người sắp chết lăn lộn khắp trên đường, hoặc tập trung bên cạnh hồ bơi để uống nước. Những người chạy nạn từ vùng nông thôn đến Athens bị buộc phải ở lại trong đền, và rất nhanh những người chết trộn lẫn với những người sắp chết, chật ních cả ngôi đền.
Lúc đầu, tiếng than khóc không ngừng khiến mọi người không thể nào ngủ được. Sau đó, tiếng khóc cũng không còn nghe thấy nữa, bởi nhiều người khóc cũng đã chết.
Thi thể được chôn cất khắp nơi mà không có bất kỳ nghi thức tang lễ nào. Những con chim và thú dữ đã ăn xác chết, rất nhanh sau đó cũng chết theo. Ngay cả chim và thú dữ cũng không thoát chết, trong một thời gian dài, những con chim săn mồi trong thành phố đã tuyệt chủng. Thành phố bị bỏ rơi và hoang tàn, có hàng triệu thi thể, tử khí bao trùm khắp mọi ngóc ngách của Athens.
Ở thành phố Athens, có rất nhiều triết gia, học giả, nhà thơ và nghệ sĩ, nhưng khi đối mặt với bệnh dịch, tất cả kiến thức, kỹ năng và các chiến lược thông minh của con người đều trở nên vô dụng. Các đơn thuốc của các bác sĩ khác nhau, dù dùng đường uống hay bôi, đều không giúp ích, và cuối cùng các bác sĩ cũng bị nhiễm trùng rồi ngã xuống.
Người Hy Lạp cổ đại tin vào các vị Thần, nhưng tất cả những lời cầu nguyện lúc này cũng đều vô dụng. Một số ít người hiểu được rằng: bệnh dịch là Thần linh đang trừng phạt người dân Athens.
- Thành phố bị bỏ rơi và hoang tàn, có hàng triệu thi thể, tử khí bao trùm khắp mọi ngóc ngách của Athens. Người Hy Lạp cổ đại tin vào các vị Thần, một số ít người hiểu được rằng: bệnh dịch là Thần linh đang trừng phạt người dân Athens. (Ảnh: Shutterstock)
Thành phố Athens tự khiến mình sụp đổ
Cuộc thâm nhập của bệnh dịch đã ảnh hưởng đến toàn bộ kết cấu xã hội của Athens, đạo đức cũng ngày càng thêm băng hoại.
Khi những ngôi đền, nơi mọi người tìm đến làm nơi ẩn náu cũng đầy xác chết, những người không kiên định với Thần linh bắt đầu rời bỏ Thần, và sức mạnh thần thánh và luật pháp nơi thế tục cũng không còn có thể ràng buộc người dân. Để bảo vệ bản thân, mọi người đi ngược lại với tình người và công khai phạm tội: trộm cắp, giết người và cướp bóc hoành hành trong thành phố...
Trước bệnh dịch, người giàu và người nghèo cũng đều đã chết mà không hề phân biệt. Một người giàu có đột nhiên qua đời, một người đàn ông không xu dính túi đã cướp bóc tài sản của người giàu có kia và kiếm được rất nhiều tiền. Nhưng sự giàu có không có ý nghĩa gì, vàng có nhiều bao nhiêu cũng không thể mang đi theo. Không ai biết, liệu anh ta có trở thành thi thể tiếp theo nằm trên mặt đất vào ngày mai hay không.
Sự hoảng loạn và tuyệt vọng đã khiến dục vọng trở thành thời thượng. Những người còn sống quyết định nhanh chóng tiêu tiền của họ, theo đuổi cảm giác hưởng lạc một cách điên cuồng, điều này có thể làm họ mất cảm giác và thoát khỏi nỗi sợ hiện thực. Kết quả là, một cảnh tượng kinh hoàng đã xuất hiện ở thành phố văn minh: một bên là xác chết, và một bên là một người sống đang say mê trong nhục cảm và mơ mộng về cái chết.
Cái chết đã phá hủy tâm lý phòng hộ cuối cùng của người dân Athens. Quốc gia thành phố vĩ đại mà các chiến binh Spartan từng không chinh phục được, đã bị phá hủy bởi một bệnh dịch, và thành phố Athens tự mình khiến mình sụp đổ.
Các nhà sử học sau này ước tính rằng: khoảng một phần ba người dân ở thành phố Athens đã chết vào thời điểm đó, bệnh dịch đã dẫn đến cái chết của nhiều người quan trọng và vị thế nhất ở Athens. Pericles, người mở ra "Thời đại hoàng kim" ở Athens, cùng vợ và hai con trai cũng đã chết vì ôn dịch.
Triết gia Socrates đã tự mình trải qua ôn dịch, nhưng ông đã thành công chống lại sự tấn công của bệnh dịch bằng một cuộc sống được tiết chế và những thói quen lành mạnh. Đại kiếp nạn này đã khiến Socrates tìm thấy phẩm hạnh và chân lý mà ông theo đuổi, đặt nền móng cho triết lý "Tôi biết tôi không biết gì cả".
Thucydides, 25 tuổi, bị nhiễm bệnh dịch, nhưng với nghị lực siêu thường, ông đã ghi chép lại những điều mắt thấy tai nghe và cảm nghĩ của mình một cách chi tiết. Do đó, “Đại dịch ở Athens” đã trở thành ghi chép chi tiết nhất về sự kiện đại nạn trong lịch sử, cung cấp cho người đời sau những tư liệu minh xác về dịch bệnh.
- Triết gia Socrates đã tự mình trải qua ôn dịch, nhưng ông đã thành công chống lại sự tấn công của bệnh dịch bằng một cuộc sống được tiết chế và những thói quen lành mạnh. (Ảnh: Shutterstock)
Đột nhiên biến mất...
Mặc dù bệnh dịch đang hoành hành, nhưng việc truyền bệnh của nó lại có vẻ chọn lọc. Trong Chiến tranh Peloponnesian, người Athens đã bắt được nhiều người Peloponnes và đưa về thành phố Athens. Nhưng trong ghi chép của Thucydides, không thấy nói về người Peloponnese bị nhiễm bệnh. Ôn dịch chỉ lan rộng ở thành phố Athens và ở các bang lớn hơn của Athens.
Điều kỳ lạ hơn nữa là, đến cuối năm 426 trước Công nguyên, như thể nhận được một chỉ thị thầm lặng, đại ôn dịch đã hoành hành trong nhiều năm ở thành phố Athens đột nhiên biến mất.
Người ta nói rằng khi mọi người đều sợ bệnh dịch, Hippocrates, bác sĩ của Vương quốc Macedonia ở phía bắc Hy Lạp, đã liều mạng tìm đến Athens. Ông đã điều tra cẩn thận về dịch bệnh và sớm phát hiện ra rằng, chỉ có những người thợ rèn làm việc mỗi ngày trong thành phố là không bị nhiễm bệnh. Hippocrates đưa ra giả thiết rằng, có lẽ đám cháy có thể ngăn chặn dịch bệnh. Vì vậy một đám cháy dữ dội đã bùng phát ở Athens, và mọi người chuyển xác chết và quần áo của người chết đến hỏa táng, bởi vậy dịch bệnh đã giảm dần và được kiểm soát.
Truyền thuyết này đã không được tìm thấy trong “Lịch sử Chiến tranh Peloponnesian”. Lửa xác thực có thể làm sạch không khí, nhưng ảnh hưởng của Hippocrates đối với bệnh dịch thì không cách nào chứng thực.
Theo Thucydides, bệnh dịch ở Athens bắt nguồn từ một số khu vực của Ethiopia, rồi lan sang Ai Cập, Libya và hầu hết lãnh thổ của Vương quốc Ba Tư. Mặc dù các nhà y học và sử học ngày nay có nhiều giả định khác nhau, thì những câu hỏi bệnh dịch bắt nguồn như thế nào và lý do tại sao nó kết thúc đột ngột, đến nay vẫn là chỗ mê không giải thích được.
Người Hy Lạp cổ đại tôn kính các Thần linh, mọi chiến thắng và thất bại của chiến tranh đều được họ cho là ý chỉ của Thần. Họ cũng cho rằng, dịch bệnh là sự trừng phạt của Thần linh cho những tội ác ở nhân gian, và việc chấm dứt bệnh dịch có nghĩa là các vị Thần đã tha thứ cho họ.
Hy Lạp cổ đại ban đầu ủng hộ một đời sống tinh thần thuần khiết và cao quý, nhưng trước khi bệnh dịch xảy ra, nhiều người Athens giàu có đã trở nên ngông cuồng. Họ trầm mê trong cuộc sống hưởng thụ vật chất, loạn luân và đồng tính luyến ái được coi là thời thượng. Khi xã hội đầy rẫy bạo lực và sự chém giết, đạo đức con người trở nên hoàn toàn bại hoại, chính là đã vi phạm ý chỉ thiêng liêng của Thần, cũng là lúc Athens gặp thảm họa.
- Người ta đã tìm thấy nhiều bức tranh vẽ khung cảnh ăn chơi trụy lạc, đồng tính luyến ái ở thành phố cổ Pompeii - bị nhấn chìm bởi cơn thịnh nộ của núi lửa. Trước khi dịch bệnh ập tới, có một sự trùng hợp kỳ lạ, Athens cũng là một thành phố đầy rẫy những tội lỗi tương tự như Pompeii đã từng. (Ảnh: Wikipedia)
Nền văn minh Athens đang suy tàn
Sau khi bệnh dịch kết thúc, Athens vẫn khăng khăng chiến đấu với Sparta, nhưng vào mùa đông năm 429 trước Công nguyên và 427 trước Công nguyên, ôn dịch lại xuất hiện ở Athens. Những cú đánh liên tiếp cùng với những cái chết liên tiếp của các nhà lãnh đạo quốc gia về tôn giáo và quân đội trong bệnh dịch, đã khiến Athens không thể duy trì trật tự chính trị cơ bản, làm suy yếu quyền lực chính trị, tinh thần của quân đội và người dân cũng bị hạ xuống mức thấp nhất.
Vào năm 404 trước Công nguyên, Liên minh Spartan đã bao vây Athens từ đất liền đến trên biển, và Athens đã bị Sparta đánh bại hoàn toàn. Kể từ đó, Sparta đã giành được quyền làm bá chủ Hy Lạp.
Phải chăng sự bất kính đối với Thần linh, sự thiếu hụt niềm tin, tình thân và chính nghĩa giữa người với người đã khiến Athens, một nơi từng cao ngạo và tự tin, đã tự sụp đổ trước khi chiến tranh kết thúc?
Phải chăng Thần ngôn là có thật, và sự phát triển của lịch sử không thể thoát khỏi sự xếp đặt của Thần?
Người Hy Lạp cổ đại tin tưởng vào những nhà tiên tri, cho rằng họ là những người có thể kết nối với Thần linh, và Thần linh thông qua miệng của họ để bày tỏ ý chỉ của Thần - đó chính là những lời tiên tri.
Một nhà tiên tri người Athens đã cảnh báo người Athens trước dịch bệnh: "Chiến tranh với người Sparta sẽ đến, cũng mang đến một đại ôn dịch”. Nhưng vào thời điểm đó, người Athens không tin điều này.
Trước cuộc Chiến tranh Peloponnesian, người Sparta đã đến Đền thờ Delphi để cầu xin Thần dụ từ các vị Thần. Người Sparta hỏi liệu có thể chiến đấu với người Athens hay không. Câu trả lời là có, và nói rằng Thần sẽ phù hộ người Sparta, người Sparta sẽ giành chiến thắng cuối cùng. Thần dụ này cho đến nay vẫn còn được lưu truyền.
Athens và Sparta ban đầu vốn có sức mạnh tương đồng, nhưng do một bệnh dịch, Athens, nơi được cho là hùng mạnh và bất khả chiến bại, đã bị Sparta đánh bại. Nhiều người đã cho rằng Thần ngôn là có thật, và sự phát triển của lịch sử nhân loại, đều không thể thoát khỏi sự an bài của Thần.
Quỳnh Chi (biên dịch)Tác giả: Tần Thuận ThiênTheo: The Epoch Times
Tài liệu tham khảo:- “Lịch sử Chiến tranh Peloponnesian” của Thucydides.- "”Thần dụ” không thể nghịch chuyển" của Zhang Lan- "Mô tả của Herodotus và Thucydides về các Thần dụ" của Guo Hailiang.
