Những Bài Hịch

Những Bài Hịch:




Nửa đêm truyền Hịch định ngày xuất chinh

(Chinh Phụ Ngâm Khúc)



Thường ta hay nghe đề cập đến những thể loại văn nghị luận xưa như Cáo, Hịch, Tấu, Chiếu... Thật ra:

Cáo : là một thể văn nghị luận có từ thời cổ ở Trung Quốc , thường được vua chúa hoặc thủ lĩnh dùng để trình bày một chủ trương , một sự nghiệp , một tuyên ngôn sự kiện nào đó để mọi người cùng biết .

Chiếu : là một thể văn nghị luận có từ xưa , chỉ có vua mời được có quyên viết chiếu ( nếu có người khác viết thì cũng là truyền tải ý niệm của vua ví dụ như Chiếu cầu hiền của Ngô Thì Nhậm ) nhằm kêu gọi mọi người nghe theo một chủ trương , chính sách mà vua đề ra .

Hịch : thường được vua chúa hoặc thủ lĩnh viết với mục đích là khích lệ tinh thần nhân dân hoặc binh lính nhằm nâng cao năng lực lao động hoặc chiến đấu .

Tấu : thường do quan thần dâng lên vua chúa hoặc thủ lĩnh nhằm trình bày những kế sách , ý kiến của mình cho vua chúa nghe để thực hiện .



Quan trọng và thường biết hơn cả là thể Cáo và Hịch, như Bình Cô Đại Cáo của Nguyễn Trãi và Hịch Tướng Sĩ của Trần Hưng Đạo.



Cả thể văn Cáo và thể văn Hịch đều dùng cho các nội dung chính luận, thường do vua hoặc triều đình, hoặc tướng lĩnh lấy danh nghĩa triều đình soạn thảo và ban hành. Điểm khác nhau giữa hai thể văn này là:



Hịch có ý nghĩa kêu gọi hiệu triệu đông đảo công chúng nhằm vào một việc trọng đại nào đó. Hịch có thể do vua ban, hoặc do tướng lĩnh cấp cao vâng mệnh vua ban hành cho nhân dân hoặc quân đội cùng biết, để đồng lòng làm theo nội dung mà bài hịch đề ra.



Còn Cáo là bài văn có ý nghĩa thông báo một thông tin có tầm quan trọng với đại đa số quần chúng. Thường khi vua muốn thông báo về những đổi mới trong chính sách quản lý, những chủ trương chính trị trọng đại của dân tộc như việc xác lập hòa bình, đánh đuổi giặc ngoại xâm và xây dựng vương triều mới... thì ban hành Cáo. Cáo còn được dùng để thông tin những sự kiện có ý nghĩa hoàn tất, những chiến công, những kết quả của một công trình quan trọng nào đó...



Cả văn Cáo và Hịch đều không hạn chế số câu và số chữ, miễn tuân thủ luật đăng đối trong văn biền ngẫu là được. Văn phong hai thể loại này mang tính chính luận nên trang trọng, sắc bén, lập luận chặt chẽ, giàu sức thuyết phục.



Một số bài Cáo mẫu còn có thể xem trong Kinh thư, như tác phẩm Thang cáo (được chép trong chương Thương thư của sách Kinh thư) và Vũ Cáo hay Đại Cáo Vũ Thành (được chép trong chương Chu thư của sách Kinh thư).



Tháng 12 năm Giáp Thân 1284, hiệu Thiệu Bảo năm thứ 6, đời Trần Nhân-Tông, đại binh Thoát Hoan tiến đánh Chi Lăng, Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn thất thế đưa quân chạy về Vạn Kiếp.

Vua Nhân-Tông thấy thế giặc mạnh, cho mời Hưng Đạo Vương về Hải Dương mà phán rằng "Thế giặc to như vậy, mà chống với chúng thì dân chúng bị tàn sát, nhà cửa bị phá hại, hay là trẫm sẽ chịu hàng để cứu muôn dân ?"

Vương tâu: "Bệ hạ nói câu ấy là lời nhân đức, nhưng Tôn-Miếu Xã-Tắc thì sao ? Nếu Bệ hạ muốn hàng, xin trước hết hãy chém đầu thần đi đã, rồi sau hãy hàng !!" Vua nghe thế yên lòng.

Hưng Đạo Vương trở về Vạn Kiếp hiệu triệu 20 vạn quân Nam, và thảo bài Dụ chư tỳ tướng hịch văn (Trung văn: 諭諸裨將檄文, thường gọi là Hịch tướng sĩ) để khuyên răn tướng sĩ, đại ý khuyên binh sĩ học tập và rèn luyện võ nghệ, khuyên các tướng học tập trận pháp theo sách Binh thư yếu lược, chuẩn bị cho cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ 2.

Trong "Việt Nam Sử Lược ", Trần Trọng Kim ghi rằng binh sĩ nghe lời hịch nức lòng, lấy mực xăm vào tay hai chữ : "Sát Thát" (nghĩa giết quân Mông Cổ), và hết lòng chiến đấu chống giặc.



Gửi Thân hữu những bài Hịch thời đại mới sau đây, tuy đọc vui vui..mà cũng thật đáng để suy gẫm.

1.

Bài Hịch khoa học công nghệ đăng trên blog nhà văn Trần Nhương, xin được gọi là Hịch Tiến sĩ của thời đại mới.

Ta cùng các ngươi

Sinh ra phải thời bao cấp

Lớn lên gặp buổi thị trường.

Trông thấy:

Mỹ phóng Con thoi lên vũ trụ chín tầng

Nga lặn tàu ngầm xuống đại dương nghìn thước

Nhật đưa rô bốt na nô vào thám hiểm lòng người

Pháp dùng công nghệ gen chế ra cừu nhân tạo.

Thật khác nào:

Đem cổ tích biến thành hiện thực

Dùng đầu óc con người mà thay đổi thiên nhiên!

Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa

Chỉ giận chưa thể đuổi kịp nước Nga, vượt qua nước Mỹ …

Dẫu cho trăm thân này phơi trên sao Hỏa, nghìn xác này bọc trong tàu ngầm nguyên tử, ta cũng cam lòng.

Các ngươi ở cùng ta,

Học vị đã cao, học hàm không thấp

Ăn thì chọn cá nước, chim trời

Mặc thì lựa May Mười, Việt Tiến

Chức nhỏ thì ta… quy hoạch

Lương ít thì có lộc nhiều.

Đi bộ A tít, Cam ry

Hàng không Elai, Xi pic.

Vào hội thảo thì cùng nhau tranh luận

Lúc tiệc tùng thì cùng nhau “dô dô”.

Lại còn đãi sỹ chiêu hiền

Giáo sư, tiến sỹ, thạc sỹ, cử nhân, ai cũng có phần, không nhiều thì ít.

Lại còn chính sách khuyến khoa

Doanh nghiệp, giáo viên, trí thức, nông dân nhận cúp, nhận bằng còn thêm tiền thưởng.

Thật là so với:

Thời Tam quốc bên Tàu, Lưu Bị đãi Khổng Minh,

Buổi hiện đại bên Nga

Ta nào có kém gì?

Thế mà, nay các ngươi:

Nhìn khoa học chậm tiến mà không biết lo

Thấy công nghệ thụt lùi mà không biết thẹn

Giáo sư ư? Biết “Thần đèn” chuyển nhà mà chẳng chạnh lòng

Tiến sỹ a? Nghe “Hai lúa” chế tạo máy bay sao không tự ái?

Có người lấy nhậu nhẹt làm vui

Có kẻ lấy bạc cờ làm thích

Ham mát xa giống nghiện “u ét đê”

Ghét ngoại ngữ như chán phòng thí nghiệm

Chỉ lo kiếm dự án để mánh mánh mung mung

Không thích chọn đề tài mà nghiên nghiên cứu cứu

Ra nước ngoài toàn muốn đi chơi

Vào hội thảo chỉ lo ngủ gật

Bệnh háo danh lây tựa vi rút com pu tơ

Dịch thành tích nhiễm như cúm gà H5N1

Mua bằng giả để tiến sỹ, tiến sy

Đạo văn người mà giáo sư, giáo sãi.

Thử hỏi học hành như rứa, bằng cấp như rứa, thì mần răng hiểu được chuyện na niếc na nô?

Lại còn nhân cách đến vậy, đạo đức đến vậy, thì có ham gì bút bút nghiên nghiên.

Cho nên

“Tạp chí hay” mà bán chẳng ai mua

“Công nghệ tốt” mà không người áp dụng.

Đề tài đóng gáy cứng, chữ vàng, mọt kêu trong tủ sắt

Mô hình xây tường gạch, biển xanh, chó ị giữa đồng hoang.

Hội nhập chi, mà ngoại ngữ khi điếc, khi câm?

Toàn cầu chi, mà kiến thức khi mờ, khi tỏ?

…

Biển bạc ở đâu, để Vi na shin nổi nổi chìm chìm

Rừng vàng ở đâu, khi bô xít đen đen đỏ đỏ

…

Nay nước ta:

Đổi mới đã lâu, hội nhập đã sâu

Nội lực cũng nhiều, đầu tư cũng mạnh

Khu vực có hòa bình, nước ta càng ổn định

Nhân tâm giàu nhiệt huyết, pháp luật rộng hành lang

Thách thức không ít, nhưng cơ hội là vàng!

Chỉ e:

Bệnh háo danh không mua nổi trí khôn

Dịch thành tích chẳng làm nên thương hiệu.

Giỏi mánh mung không lừa nổi đối tác nước ngoài

Tài cờ bạc không địch nổi hắc cơ quốc tế.

Cặp chân dài mà nghiêng ngả giáo sư

Phong bì mỏng cũng đảo điên tiến sỹ.

Hỡi ôi,

Biển bạc rừng vàng, mà nghìn năm vẫn chưa thoát nghèo

Tài giỏi thông minh, sao vẫn còn lạc hậu

Nay ta bảo thật các ngươi:

Nên lấy việc đặt mồi lửa dưới ngòi pháo làm nguy;

Nên lấy điều để nghìn cân treo sợi tóc làm sợ

Phải xem đói nghèo là nỗi nhục quốc gia

Phải lấy lạc hậu là nỗi đau thời đại

Mà lo học tập chuyên môn

Mà lo luyện rèn nhân cách

Xê mi na khách đến như mưa

Vào thư viện người đông như hội

Già mẫu mực phanh thây Gan ruột, Tôn Thất Tùng chẳng phải là to

Trẻ xông pha mổ thịt Bổ đề, Ngô Bảo Châu chỉ là chuyện nhỏ

Được thế thì:

Kiếm giải thưởng “Phiu” cũng chẳng khó gì

Đoạt Nô ben không là chuyện lạ

Không chỉ các ngươi mở mặt mở mày, lên Lơ xút, xuống Rôn roi

Mà dân ta cũng hưng sản, hưng tâm, vào Vi la, ra Rì sọt.

Chẳng những tông miếu ta được hương khói nghìn thu

Mà tổ tiên các ngươi cũng được bốn mùa thờ cúng,

Chẳng những thân ta kiếp này thỏa chí,

Mà đến các ngươi, trăm đời sau còn để tiếng thơm.

Chẳng những tên tuổi ta không hề mai một,

Mà thương hiệu các ngươi cũng sử sách lưu truyền.

Trí tuệ Việt Nam thành danh, thành tiếng

Đất nước Việt Nam hóa hổ, hóa rồng

Lúc bấy giờ các ngươi không muốn nhận huân chương, phỏng có được không?

Nay ta chọn lọc tinh hoa bốn biển năm châu hợp thành một tuyển, gọi là Chiến lược

Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này theo lời ta dạy bảo thì suốt đời là nhà khoa học chính danh.

Nhược bằng không tu thân tích trí, trái lời ta khuyên răn thì muôn kiếp là phường phàm phu tục tử.

Vì:

Lạc hậu, đói nghèo với ta là kẻ thù không đội trời chung

Mà các ngươi cứ điềm nhiên không muốn trừ hung, không lo rửa nhục

Chẳng khác nào quay mũi giáo mà đầu hàng, giơ tay không mà thua giặc.

Nếu vậy rồi đây khi nước Việt hóa hổ, hóa rồng, ta cùng các ngươi há còn mặt mũi nào đứng trong trời đất này nữa?

Cho nên mới thảo Hịch này

Xa gần nghiên cứu

Trên dưới đều theo!

2.

Hịch chứng sĩ

Nhân ngày giỗ tổ, nhớ về hịch... chứng sĩ



Ta cùng các ngươi, 



Sinh ra cái thị trường này.

Trải qua 10 năm có lẻ.

Chẳng mơ được như Nasdaq, Dow Jones,

Chỉ hận không hơn được Campuchia, chẳng qua nổi em Lào, chỉ hao hao Haiti, Bangladesh

Các ngươi ở Ủy ban,

Học vị đã cao, học hàm không thấp

Ăn thì chọn cá nước, chim trời

Mặc thì lựa May 10, Việt Tiến

Chức nhỏ thì sẽ quy hoạch

Lương ít thì có lộc nhiều

Đường bộ thì Ma-tít, Cam-ry

Đường không leo E-lai, Xi-fic (Vietnam Airlines, Pacific).

Vào hội thảo thì cùng nhau tranh luận

Lúc tiệc tùng thì cùng nhau “dzô dzô”

Lại còn đãi sỹ chiêu hiền

Giáo sư, tiến sỹ, thạc sỹ, cử nhân, ai cũng có phần, không nhiều thì ít

Lại còn chính sách khuyến khoa

So với bên Nga, bên Mỹ nào có kém gì.



Thế mà, nay các ngươi:

Nhìn thị trường chậm tiến mà không biết lo

Nghe nhà đầu tư chửi mà không biết thẹn

Có người lấy nhậu nhẹt làm vui

Có kẻ lấy bạc cờ làm thích

Ham mát-xa giống nghiện “u ét đê” (USD)

Ghét TA như chán học ngoại ngữ



Chỉ lo phát hành để kiếm chác lung tung,

Làm cho nồi cháo đã nhạt lại càng thêm loãng.

Ra nước ngoài toàn muốn đi chơi

Vào hội thảo chỉ lo ngủ gật

Bệnh háo danh lây tựa vi-rút com-pu-tơ

Dịch thành tích nhiễm như cúm gà H5N1

Mua bằng giả để tiến sỹ, tiến sy

Đạo văn người mà giáo sư, giáo sãi

Thử hỏi học hành như rứa, bằng cấp như rứa, thì mần răng hiểu được chuyện Tê -ếch tê - a?

Lại còn nhân cách đến vậy, đạo đức đến vậy, thì làm sao mà chẳng tham lam nút lỗ nhĩ ngoảnh mặt.



Nay nước ta:

Đổi mới đã lâu, hội nhập đã sâu

Nội lực cũng nhiều, nhà đầu tư cũng mạnh

Khu vực có hòa bình, nước ta càng ổn định

Nhân tâm giàu nhiệt huyết, pháp luật rộng hành lang

Thách thức không ít, nhưng cơ hội là vàng!



Chỉ e:

Bệnh háo danh không mua nổi trí khôn

Dịch thành tích chẳng làm nên thương hiệu

Giỏi mánh mung không lừa nổi đối tác nước ngoài

Tài cờ bạc không địch nổi hắc-cơ quốc tế

Cặp chân dài mà nghiêng ngả giáo sư

Phong bì mỏng cũng đảo điên tiến sỹ



Nay ta bảo thật các ngươi:

Nên lấy việc sập thị trường làm nguy

Nên lấy sự tụt hậu làm sợ

Phải xem nỗi bức xúc của nhà đầu tư là nhục.

Hãy nhìn sang hai nước láng giềng vẫn gọi là đàn em

Mà lo học tập chuyên môn

Mà lo luyện rèn nhân cách

Đôi điều dạy dỗ các ngươi,

Ta thảo hịch này,

Xa gần nghiên cứu.



3.



Hịch yêu nước



Ta thường nghe:



Trần Quốc Toản tay ko bóp cam ra bả, hận mình ko đủ tuổi giúp nước

Phù Đổng Thiên Vương cỡi ngựa sắt làm giặc Ân khiếp đảm

Rõ ràng từ xưa đến nay, yêu nước đâu cần tuổi

Anh hùng xuất thiếu niên, thời nào mà chẳng có?



Ta và các ngươi vốn là tri thức trẻ

Những chuyện trên đều đã nghe qua

Ấy vậy mà ko biết lấy điều tốt làm gương

Cứ mãi đắm chìm trong những mộng ảo tầm thường



Huống chi, ta cùng các ngươi sinh phải thời hội nhập, kẻ thù lại kề sát bên

Văn hóa, chính trị, xã hội như rơm khô gần lửa, chẳng mấy chốc mà bốc hơi

Xem TV thấy toàn phim Tàu, tức ngang cuống họng

Đọc tin tức thấy ngư dân ta bị Khựa chơi bẩn, thương trào nước mắt



Bước vào chợ là lạc giữa mê cung "Made in China", buồn cho Nước nhà

Thật khác nào: dâng thịt cho hổ, tự kề cổ vào đao



Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm viết Note, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ hận Đặng Tiểu Bình chết quá sớm để nghe ta chửi; Hồ Cẩm Đào thì chưa có cơ hội tận mặt để ta với nó 1 vs 1 pk; dẫu cho trăm thân ta lênh đênh tan rã trên biển Đông, nghìn thây ta gởi lại ngoài hải đảo, cũng nguyện xin làm



Nay, các người là người trẻ, nắm giữ tương lai, lại được nước nhà tạo điều kiện ăn học

Vậy mà thấy nước nhục mà ko biết lo

Ngó kinh ngạch xuất nhập khẩu Việt - Khựa như đôi đũa lệch mà ko biết ngượng

Thấy thác Bản Giốc, Hoàng Sa - Trường Sa lọt vào tay giặc mà ko biết căm tức
 
Tony Son Nguyen