Ai là tác giả Thi Thiên trong Kinh Thánh?

Đỗ Xuân Tê

Trong số các nhân vật Cựu ước của lịch sử Do Thái, người dũng sĩ David, đồng thời cũng là tác giả Thi Thiên, người dũng sĩ được kể là khuôn mặt nổ trội mà cuộc đời thăng trầm và tài năng đa dạng của ông đã ảnh hưởng sâu đậm đến tiến trình lịch sử của Israel và dân tộc của vương quốc này hàng ngàn năm về sau.
Trải qua các thể đại, David được các nhà phê bình Kinh thánh, phê bình văn học, nhà sử học của thế giới, khi viết về ông, đã phong tặng các chức danh , các danh hiệu, các tên gọi vừa cao trọng hiếm thấy : vừa dung dị đời thường, tưởng như người chăn chiên hiền lành, người dũng sĩ đảm lược , người nghệ sĩ cóp ngón đàn tuyệt vời, một nhạc sĩ biết soạn thành ca lễ thánh - một nhà thơ, tác giả Thi thiên, một người tình tuyệt vời , kẻ tội lỗi khá tha thứ, kẻ tại đào, người cha bất lực- nhưng cũng là bạn chung thủy, tôi tớ trung tín, anh hùng đức tin, nhà lãnh đạo tài ba nhìn xa, trông rộng, một vị vua lý tưởng, một tư lệnh đạo quân bất bại, một chủ tướng kiệt xuất chuyên mở mang đế quốc ... và còn nhiều danh vị, danh xưng khác đã đi vào huyền thoại: có một không hai trong hàng danh nhân thế giới.
Gắn liền với cuộc đời và sự nghiệp , David mặc nhiên có vị trí cao trọng trong lịch sử DoThái, không hẳn chỉ trong lãnh vực quân sự, mà trải qua các phạm trù thần học, triết học, văn học thơ ca của cả một dân tộc Israel. Có nhiều sách đã viết về ông như một Con Người , Một Vua ,
Một Anh hùng Đức tin .
Riêng tôi [Đỗ Xuân Tê] trong phạm vi bài viết ngắn này, xin tản mạn đôi điều, sau khi được đọc vài sách Tiên tri và Thi thiên trong Cựu ước, để lạm bàn về chất nghệ sĩ trong con người dũng sĩ của vua David - mà những vần thơ ngọt ngào trong Thi thiên và ngón đoàn tài hoa trong lễ nhạc của Ông đã trở thành nguồn cảm hứng vô tận cho những nhà văn thơ soạn nhạc [kể cả ở] các thế kỷ sau .
Xuất thân là một người chăn chiên, một nghề nghiệp nhờ các tố chất của nó đã sinh sản nhiều người lãnh đạo kiệt xuất trong thời Cựu ước. Ở tuổi thiếu niên, David được cha chở đi chăn dắt đàn chiên của gia đình, đã xa nhà nhiều ngày, đêm trong năm, quen chịu thời tiết giá rét, thú dữ rình mồi [và] sẵn sàng chống trả để bào vệ đàn chiên, [hoặc], tìm những đồng cỏ xanh tươi cho chúng.
Chính vậy mà ông đã biết bắn nỏ, bắn ná, dùng gươm, phóng dao, [lao] giáo một cách thành thạo, kể cả dùng tay chân chiến đấu trực tiếp với gấu, hổ, báo... để giành lại những chiên của mình. Tiếng đồn vang ra khắp các thung lũng sâu, núi cao, để trở thành chàng dũng sĩ thiếu niên đã địch lại người khổng lồ qua giai thoại DAVID vs GOLIATH - sau này trở thành thuật ngữ trong chiến trận, khi nói về các cuộc đọ sức không cân xứng mà người bé, nước nhỏ vẫn đánh thắng người khổng lồ, nước lớn.
Bản thân là một dũng sĩ do hoàn cảnh và thời thơ ấu tạo nên, nhưng, cũng chinh vì đã trải qua những ngày đêm cô đơn trong không gian thinh vắng, chỉ làm bạn với đàn chiên, với cỏ cây, hoa lá, với sương đông , tuyết rơi - David đã tự giải khuây bằng tiếng đàn của mình, một loại đàn ( lyre) phổ biến trong thời đại ông, dần dà do thiên bẩm, nên, biết hát và biết sọn các bài ca cho riêng ông.
Ở tuổi 18, ông trở thành tay chơi đàn lỗi lạc, tiếng đàn du dương ngọt ngào có sức mạnh giải phiền, an ủi , làm vui cho mọi người, mà còn xua đuổi được ác thần, ác tưởng trong tâm tư người nghe. Cụ thế, như vua SAUL [Sau-Lơ trong Kinh thánh Tin lành - BT] của Do Thái, vì những áp lực stress trong công việc triều chính , hay bị quấy nhiễu bởi những ác thần trong tâm can, nên ngỏ ý, cần một thanh niên có ngoại hình đẹp, có ngọn đàn hay, biết đánh giặc giỏi, biết thận trọng trong lời ăn, tiếng nói - thì, vua David ở tuổi này, đang là một chàng thanh niên đẹp trai, da dẻ hồng hào, có đôi mắt xinh lịch, về chiến trận đã có thành tích , giết được Goliath, niềm hãnh diện cho dân tộc Do Thái, lại biết sử dụng thành thạo các loại binh khí, và đặc biệt , có ngón đàn thần sầu quỷ khốc, đúng như ý muốn của vua.
Nhờ nhũng tiêu chuẩn và thành tích như vậy mà ông được vua SAUL [Sau- Lơ] tuyển chọn cho làm nhạc sĩ cung đình, người gảy đàn riêng cho vua, người mang vác binh khí cho vua khi ra chiến trận. Ông đặt trọn vẹn lòng tin vua SAUL (Sau-Lơ) không chỉ làm cho vua được giải khuây, mà sau này, khi theo vua ra chiến trận, ông đã đạt được công trạng vượt trội [hơn]cả vua: Saul [Sau-Lơ] giết hàng ngàn / David giết hàng vạn ... được truyền tụng trong trong dân gian, đã dự báo cho số phận David không còn an toàn- khi nhà vua tỏ lòng ghen tị, đổi thành thù nghịch, đã nhiều lần muốn cướp mạng sống David. Và, nếu không được Chúa phù hộ, quan phòng - thì David chẳng còn có dịp sống sót - [để] sau này lên ngôi vua, mở đầu cho một thời đại huy hoàng của vương quốc Israel. Ông được kể là Anh hùng Đức tin và rõ nét là một Dũng sĩ Cầu nguyện [Chiến sĩ cầu nguyện : chữ dùng ngày nay] để rồi hòa quyện với tâm tình nghệ sĩ trong tâm thức thúc đẩy ông trở thành một nghệ sĩ biết tôn vinh [ Thương đế]. Cuộc đời ông theo dòng lịch sử bản thân trong mọi hoàn cảnh, dù khi hanh thông thành đạt, hay, nghịch cảnh ba đào: ông chỉ hết lòng cầu khẩn Chúa, và, nhiệt tình tôn vinhThượng đế.
Tôi [Đỗ xuân Tê] đã được xem bức tranh của một danh họa vẽ cuộc rước hòm giao ước vào thành David, do chính vua David cung thỉnh vô cùng ấn tượng- khi chính ông mặc ê-phốt vải gai, chân đất, vừa đi, vừa múa, hát trước hòm giao ước, [ trong đó lưu giữ 2 bảng ghi Mười điều răn của Chúa ] cùng đoàn dân múa hát, đanh trống cơm, gõ nhịp, reo tiếng vui mừng, rộn tiếng thanh la, đúng như cảnh tượng được mô tả trong Cựu ước.
David đã thể hiện nét nghệ sĩ chân chính của mình như thê đó. Có người thông hiểu cho rằng vua làm như vậy , khiến các con đòi khinh dể, trớ trêu thay, có cả người vợ đầu của vua *. Bà đã cười khi xem đám rước, còn tỏ sự khinh thường, [đến] khi trách cứ chuyện này với chồng trong chốn riêng tư. Chẳng hiểu có [ phải ] vì cớ này , nên, Sách ghi lại : bà không có con cho đến khi thác.
-----
* Nàng Mi-canh, vợ đầu vua David. (BT)
Tản mạn về David, người nghệ sĩ thiên tài được mệnh danh [ tác giả] Thi thiên [ Psalms] mà tổng cộng trong số 150 bài, người ta ghi nhận có tới 2/3 do chính vua David [ vừa trước tác] vửa chấp bút. Đấy là những vần thơ còn gọi là Thánh vịnh được kể là trước tác , không hẳn chỉ về tâm linh mà về giá trị văn học được thừa nhận và gây cảm hứng cho văn nghệ sĩ toàn cầu [ kể cả] nhiều thể đại sau.
Thi thiên không hẳn chỉ được được viết trong thời đại ông, mà nghe nói, từ khi có vinh dự được mang hòm giao ước của [đức chúa Trời] về thành David, chính ông và những thầy tế lễ đã gom góp, sưu tập các bài lễ nhạc, thánh ca, với các kỹ thuật đệm đàn cùng nhạc khí của các thời trước đó dùng để tôn vinh Chúa trong các lễ nghi thờ phượng, dâng hiến của lễ cho Ngài. Cũng qua một thời đoạn của Thi thiên, chính David đã hứa nguyện:
Hễ tôi sống bao lâu, tôi sẽ hát xướng ca cho đức Giê-hô-va bấy lâu
Hễ tôi còn chừng nào tôi sẽ hát ngợi khen đức Chúa Trời tôi chừng ấy
Nhìn chung, các bài Thánh vịnh đều mang nội dung, như những lời cầu nguyện, nguyện vọng tỏ bầy cùng [đức Chúa Trời], ca tụng quyền năng sáng tạo vũ trụ, quyền uy cả thể đấng Chí Cao, đồng thời cũng tôn vinh, cảm tạ đức Chúa Trời đa quan phòng tác giả, để vừa mang tính dạy dỗ, vừa làm chứng cho các thế hệ sau về lòng thương xót bao la của đấng Tạo hóa; Chúa muôn loài.
Về cảm quan, có người thích bài này, kẻ khác lại tâm đắc bài kia nên, do hạn chế của tiểu luận- tôi, (Đỗ xuân Tê), chỉ xin đan cử một vài [ bài] có tư tưởng đặc thù phát sinh từ đáy lòng tác giả, mà hầu hết của David.
Đại để, trong Thi thiên 14, bày tỏ sư gian ác loài người, và ngu dại chúng sinh, ông viết:
... Chúng nó thay thảy đều bội nghịch cùng nhau trở nên ô uế
Chẳng có ai làm điều lành
Dầu một người cũng không ...(THI THIÊN 14:3)
Tới Thi thiên 16, luận về cái phước trên đời này thì vô cùng, nhưng, trong thâm tâm trọn đời, ông thành thật với lòng mình, David chỉ tìm thấy một cái phước, đó là đức ChúaTrời của ông :
Đức Chúa Trời ơi! xin hãy phù hộ tôi, vì tôi nương náu mình nơi Chúa.
Tôi đã nói cùng đức Giê-hô-va rằng: Ngài là Chúa tôi;
Trừ Ngài ta tôi không có phước gì khác. (THI THIÊN 16:1-2)
Bàn về luật pháp, điều răn của đấng Tối Cao, có người cho là nặng nề, khó bề thực hiện và gìn giữ trọn vẹn; thì, David lại vui mừng khẳng định trong Thi thiên 19:7 bằng những trải nghiệm tâm linh, hiếm thấy ở một con người luôn yêu mến đức Chúa Trời. Ông viết : Luật pháp của đức Giê-hô-va là trọn vẹn, bổ linh hồn lại, / Sự chứng cớ Giê-hô-va là chắc chắn, làm cho kẻ ngu dại trở nên khôn ngoan. / Giềng mối của đức Giê-hô-va là ngay thẳng, làm cho lòng vui mừng; / Điều răn của đức Giê-hô-va là ngay thẳng, làm cho lòng vui mừng; / Sự kính sợ đức Giê-hô-va là trong sạch, hằng còn đến đời đời; / Các mạng lịnh của đức Giê-hô-va là chân thật, thày đầu công bình cả. / Các điều ấy quí hơn vàng, thật báu hơn vàng ròng / Lại ngọt hơn mật, hơn nước ngọt của tàng ong. (THI THIÊN 19:7-10), để rồi, người viết Thi thiên tự thầm hỏi, khi nhìn lại cuộc đời mình, cố tình hay cố ý; bản thân nhà vua cũng đã phạm nhiều điều gian ác:
Hỡi đức Giê-hô-va, nếu Ngài cố chấp sự gian ác, / Thì Chúa ôi ! ai sẽ còn sống ? (THI THIÊN 130:3)
Trích dẫn Thi Thiên là chuyện khôn cùng, bài nào cũng lời hay, ý đẹp, xuất phát từ sự cảm động với gợi ý từ Thánh linh, mà người viết [ Đỗ xuân Tê ] xin khép lại bằng đoạn Thi thiên phổ cập nhất trong Cựu ước: đó là Thi thiên 23. Thực chất bài Thánh vịnh này, với nội dung chẳng khác gì một lời kinh cầu do chính David , từ đáy lòng bầy tỏ sự tin cậy (vâng lời) tuyệt đối: khi xưng đức Chúa Trời là Đấng Chăn Giữ tác giả:
Dầu khi tôi đi trong trũng bóng chết / Tôi sẽ chẳng sợ tai họa nào, vì Chúa ở cùng tôi;
Cây trượng và cây gậy của Chúa an ủi tôi .(THI THIÊN 23:4)
***
Cũng nhiều trích dẫn Thi thiên, người viết [Đỗ xuân Tê] bày tỏ sự trải nghiệm một thời, khi có dịp tiếp cận trong trại cải tạo tại miền bắc; những câu thơ ngọt ngào này qua sự trao đổi lén lút [với] một vài em anh em có đức tin - rồi, đưa đẩy thế nào lại được nghe một điệu nhạc thân quen, hầu nhưtrại nào cũng có người yêu thích, bất luận tín ngưỡng [nào]: đạo hay đời. Đó là những bản tù ca Thân phận lưu đày do linh mục Nguyễn Thanh [ sáng tác] lấy từ cảm hứng từ [Thi thiên ] 137- ... đã soạn lời, viết các nốt nhạc không kém mượt mà, tha thiết...
Bản tù ca với nội dung trích từ cảnh những người Do Thái bị lưu đày sang Ba-by-lôn, đã nghẹn ngào từ chối lời yêu cầu linh canh : bắt [ tù nhân] hát cho họ[ nghe] bài ca] và lại rất tình cờ, đúng vào ca khúc ] trùng hợp với hoàn cảnh thân phận người tù cải tạo [ bị] đưa ra Bắc vào cuối thập niên 70 - ca khúc xuất hiện chui qua giọng ca mượt mà của người trong cuộc, đem lại nguồn an ủi vô biên trong những đêm gái lạnh, nơi vùng đất miền trung du, của một thời nghiệt ngã.
Ta hãy nghe phần lời và nhạc theo đường link... chuyên mục : Từ khúc : linh mục Nguyễn Thanh - Thân phận lưu đày).
SỰ BUỒN PHIỀN CỦA NHỮNG KẺ BỊ ĐÀY QUA BA-BY-LÔN *
137 1 Chúng tôi đang ngồi trên mé sông Ba -by-lôn
Bèn nhớ lại Si-ôn , và khóc,
2. Chúng tôi treo trên đàn cầm chúng tôi
Trên cây dương liễu của sông ấy.
3. Vì ở đó những kẻ bắt chúng tôi làm phu tù,
Có bảo chúng tôi hát xướng,
Kẻ cướp giựt chúng tôi có đòi chúng tôi
hát mừng, mà rằng :
Hãy hát cho chúng ta một bài ca của Si-ôn ,
4. Trên đất ngoại bang ,
Chúng tôi làm sao hát được bài ca của
đức Giê-hô-va
5. Hỡi Giê-ru-sa-lem, nếu ta quên ngươi,
Nguyện tay hữu ta quên tài năng nó đi!
6. Nếu ta không nhớ đến ngươi
Chẳng thích Giê-ru-sa-lem hơn
Sự vui vẻ nhất của ta,
Nguyện lưỡi ta dính nơi ổ gà!
7. Hỡi đức Giê-hô-va, xin hãy nhớ lại các
con cái Ê-đôm ;
Trong ngày Giê-ru-sa-lem,
Chúng nó nói rằng: Hãy hủy hoại, hủy hoại!
Cho đến tận nền nó đi!
8. Ờ con gái Ba-by-lôn, là kẻ phải bị diệt,
Phước cho người báo trả ngươi
Tùy theo điều ác ngươi đã lam cho chúng ta!
9. Phước cho ngươi bắt con nhỏ ngươi,
Đem chà nát chúng nó nơi hòn đá!
* Đỗ xuân Tê không trích dẫn Thi thiên 137 trong bài viết, tựa chính:' Tản mạn về nhà thơ, tác giả Thi thiên '. Biên tập cho trích dẫn Thi thiên 137, (bản Kinh thánh do Tin lành sử dụng).
Trong trại cải tạo, tù nhân không được đem theo sách vở, giấy bút, tất nhiên cả Thánh kinh. Linh mục Nguyễn Thanh sáng tác ca khúc Thân phận lưu đày, từ gợi ý Thi thiên 137 (tự nhận như bị đày qua Ba-by-lôn). Và đương nhiên, linh mục phải thuộc lòng Thi thiên 137 trong Thánh kinh Công giáo .
Chuyện này, khiến tôi nhớ tới nhạc sĩ -trung tá Vũ Đức Nghiêm, nay, định cư ở San Jose. Đi học tập về, ông ta tới thờ phượng ở Hội thánh Báp tít Ân điển (chủ tọa: mục sư Báp tít Lê quốc Chánh) đúng lúc ban Trung niên lên bục hát tôn vinh Chúa (ban hát có cựu trung tướng Nguyễn Hữu Có). Nhạc sĩ Nghiêm gặp, giơ tay chào theo kiểu nhà bính, rồi quay sang tôi tâm sự: '...Ở Đà Lạt, moa bị đồi lên Sư đoàn 23 BB, vùng II chiến thuật, dưới quyền tướng Có. Hết hạn 3 năm, moa gửi đơn xin chuyển về Đà Lạt (cũng vùng II), tướng tư lệnh Vùng từ chối, không xét đơn. Moa hậm hực mãi, tới bữa nay, nhìn thấy ông ta tập hát ca khúc Thi thiên 90 (mà moa thuộc lòng, phổ nhạc trong tù, các toa hát mất 17 phút), tướng Có hát sai bị cháu họ moa, nhạc trưởng Vinh yêu cầu hát đi, hát lại , moa khoái quá, vậy là ' xưa, cá ăn kiến, bây giờ kiến ăn cá đấy !!! '.
Nhạc sĩ Vũ Đức Nghiêm rất nổi tiếng với nhiều ca khúc trữ tình, theo học khóa 1 Nam Định- Thủ Đức, cùng tướng Nguyễn Cao Kỳ, Nguyễn Đức Thắng, Trần Văn Minh (KQ) ... nhưng lẹt đẹt ' lon lá không qua ngọn cỏ đại tá'- là con rể một mục sư, đi học tập cải tạo, về sớm, đứng lớp dạy anh ngữ cho sĩ quan Công an tp. HCM, trước khi sang Huê Kỳ định cư, diện H.O. (Chú thích: ThePhong). (Source: Nhà văn Thế Phong gởi).




Soure Lá Thư Úc Châu - Tony Son Nguyen