NGƯỜI VIỆT GỐC ỚT

Hoàng Lão Tà



Tui là dân Huế chay tức là Huế 100%, Huế từ trong ra ngoài, Huế ðến nỗi ra Bắc vào Nam, lên vùng cao nguyên tắm ðủ sông hồ ao lạch mà cũng không gột rửa ðýợc chất Huế trong ngýời.


Rồi một sáng một chiều theo với giòng ngýời "di tản buồn", tôi ðến cý ngụ trên xứ Cờ Hoa vãn minh hết xảy này mà chất Huế vẫn còn tồn tại thâm cãn cố ðế trong ngýời dù mỗi ngày cố gắng tắm một lần bằng nýớc ấm nhý ngày nào trên quê hýõng yêu dấu vào mùa Ðông mýa dầm thối ðất thối ðai. Tôi dùng chữ "cố gắng" vì chẳng hiểu sao tôi rất lýời tắm vì ðã có lần tui thử không tắm gội trong suốt một tuần mà cũng chẳng thấy ngýời bốc mùi thõm, thúi gì hết cả. Do ðó tui tự nghĩ thầm tắm hay không tắm thì cũng nhý nhau chẳng ðýợc lợi ích gì, chẳng làm nên tích sự gì. Lại nữa, tui nhớ cách ðây cũng khá lâu, trong lúc trà dý tửu hậu, chuyện trò với một ông bạn của ông Nội tui, tuổi ngoài tám mýõi, Bố tôi mới hỏi :
- Thýa Bác , Bác có bí quyết gì ðể giữ chữ thọ cho ðến bây giờ không?

Ông Cụ vuốt râu cýời khà khà:
- Bác rất ít tắm con à! Tắm thì lỗ chân lông nở lớn nên vi trùng dễ xâm nhập vào ngýời, vì vậy suốt mùa Ðông, Bác không tắm, chỉ dùng khãn thấm nýớc lau sõ mình mẩy cho khỏi hôi thúi mà thôi.

Ông nội tui, tuổi lúc bấy giờ cũng trên tám mýõi ðã phì cýời mà bảo rằng:
- Tui khác ông , mùa Hè cũng nhý mùa Ðông, một ngày phải tắm một lần, một lần phải mất ít nhất 1 tiếng ðồng hồ ðể kỳ cọ, xoa nắn các huyệt ðạo cho máu huyết lýu thông

Hai ông Cụ, ông nào cũng quy tiên lúc tuổi hạc ðã ngoài chín mýõi, ông nào cũng có lý khi bàn ðến bí quyết sống lâu , rất chi là khoa học. Vậy tui phải nghe theo lời của ai bây giờ ? Sang Mỹ, sẵn có nýớc nóng chảy trong vòi, tắm một ngày một lần mà chất Huế trong tui vẫn còn nồng cay vì tui ãn ớt nhý nhồng trong ba bữa ãn sáng, trýa, tối. Vì thế, ai hỏi tui quê quán ở ðâu, tui ðều trả lời một cách hãnh diện rằng tui là ngýời Việt gốc ớt. Câu trả lời thật ðầy ðủ "thông tin".(Tui dịch chữ "ìnformation" cho có vẻ vãn minh thời thýợng). Này nhé! ngýời Việt tức là ngýời Việt Nam không phải Phi Luật Tân hay Miên, Lào, Thái vv...Tui ðã nhiều lần bị mấy ông bà ngýời Phi hỏi tôi có phải là Philippino không. Tức nhý bò ðá! Mình là con Rồng cháu Tiên mà bị nhận lầm là Phi thì có uất ức không cõ chứ? Chắc là tại tui xấu trai , thô kệch.! Dân Phi nghe tui phát biểu nhý thế này chắc là kiện tui ra toà, buộc tội mạ lỵ dân tộc. Các bạn có biết không, mấy cô, mấy bà Phi lai Tàu ðẹp lắm các bạn õi ! Rồi thì "gốc ớt" là biết ngay nõi chôn nhau cắt rún của tui là xứ Thần Kinh chứ còn théc méc gì nữa. Gốc ớt là gốc Huế không sai chạy vào ðâu ðýợc vì có lần tui bị một ông bạn hỏi một câu cắc cớ:
- Mi dân Huế, vậy mi có biết tại sao dân Huế chỉ ãn ớt xanh không mà thôi không ?

Tôi gân cổ cãi lại là dân Huế tui ãn ðủ mọi thứ ớt: ớt xanh, ớt ðỏ, ớt tím, ớt vàng, ớt chỉ Thiên, ớt chỉ Ðịa, ớt chìa vôi, ớt hiểm, ớt mọi, ớt bột, ớt trái týõi cắn dòn tan, chứ làm gì mà lại chỉ ãn ớt xanh. Ớt xanh là ãn với bánh bột lọc ðể hài hoà với màu ðỏ của con tôm nằm nửa kín nửa hở trong lớp bột lọc. Ãn nhý thế là ãn kiểu cầu kỳ của các Mệ chứ thật ra ớt nào cay thì ãn chứ ðâu kể màu sắc. Ông bạn tui ðể cho tui nói cho sýớng lỗ miệng rồi mới ung dung giải thích:
- Mi thật là dân Huế mất gốc, không biết chi mô hết ! Dân Huế ãn nhiều ớt quá ðến nổi ớt không kịp chín ðỏ nên chỉ ãn toàn ớt xanh. Có rứa mà cũng không biết !

Ui chui choa, tui khoái quá trời khi nghe ông bạn tui ca tụng cái "ðức" ãn ớt của quê hýõng tui. Tui chỉ muốn ôm hun ông ta một miếng ðể thýởng ông ta mà không dám, vì sợ bàn dân thiên hạ týởng tui là dân "Gay" vừa mới từ San Francisco xuống quận Cam chõi.

Nói ðến ớt thì phải nói ðến cái món ãn "quốc hồn quốc tuý" của Huế tui là món bún bò. Ai cho tui ãn bún bò mà bảo tui ðừng ãn ớt thì thà chết còn hõn. Thiệt là chýởi Cha tui, tui cũng không giận bằng! Ớt phải cay xé họng mới làm cho bún bò ngon ðýợc! Ãn bún bò Huế chính gốc là phải vừa ãn vừa hít hà vì ớt cay, phải ðổ mồ hôi trán, tuôn mồ hôi nách (Vì vậy mà dân Huế ai cũng có một chai Lotion Kata, trị mồ hôi nách bỏ trong túi quần ðể xài mỗi khi ãn xong tô bún bò Huế. Tui nói rứa mà ai không tin tui thì thôi). Ãn bún bò Huế là chỉ dùng ðũa chứ không dùng muỗng , phải húp xùm xụp mới ðúng phong cách Huế. Muỗng chỉ dùng khi ãn phở Bắc Kỳ mà thôi. Cầm muỗng ðể ãn bún bò Huế là chýởi Cha cái tô bún bò Huế mất rồi! Mùa Ðông ở Huế không có ớt týõi vì quý hiếm lắm: "Ớt mùa Ðông ba ðồng một trái" nên phải ãn ớt bột hay týõng ớt hay ớt ngâm dấm nên vì vậy mà mùa Ðông, tô bún bò Huế ðã không ngon bằng tô bún mùa Hè.Trời ðã "nóng nung ngýời, nóng nóng ghê" (Trong Quốc vãn giáo khoa thý, mô tả mùa Hè) thế mà lại còn sì sụp tô bún bò Huế ớt cay chảy nýớc mắt, nýớc mũi, thì thật là ngon không ðể mô cho hết. Ngon nhý rứa thì thôi! Tôi mời ai ãn bún bò Huế mà mặt cứ lạnh nhý tiền, ãn một cách ung dung, nhàn hạ không "khẩn trýõng" chê ớt không ãn , không thấy một giọt mồ hôi trên trán thì ðừng có hòng ðýợc tui mời ãn lần thứ hai. Ãn nhý vậy là "thực bất tri kỳ vị" là không kính trọng tô bún bò là khinh thýờng dân Huế tụi tui. Lúc tui còn ở Bloomington , tiểu bang Indiana , tui có anh bạn trẻ ngýời miền Nam , Saigon hay ðâu ðó tôi quên mất tiêu. Anh ta khoái bún bò lắm ! Mỗi lần ðến nhà tui ãn bún bò, anh hít hà liền miệng, mồ hôi mồ kê nhễ nhại, anh tham dự hết mình vào "công cuộc" ãn bún bò làm tôi thích thú quá chừng, xem anh ta nhý bạn tri kỷ, tri âm vậy.

Ngoài món bún bò bắt buộc phải có ớt lại còn một món ãn khác mà ớt cay ðóng một phần tối ý quan trọng. Ấy là món "Cõm Hến". Ngýời ta ðã nói lạt nhý nýớc ốc, nýớc hến, vậy thì ðể bổ sung cho cái "lạt" ðó chỉ có cái "cay "của ớt. Không có ớt là tô cõm hến xem nhý bỏ ði chẳng ðáng một ðồng xu. Còn nhiều món ãn ðặc sệt Huế nữa nhý bánh bột lọc, bánh nậm, bánh ýớt nhuỵ tôm, bánh ram bánh ít, cõm dấm nuốt vv...không món ãn nào là không có ớt ði kèm, dĩ nhiên là không ãn chè hạt sen hồ Tịnh Tâm cùng với ớt. Nhýng Mẹ tui lúc sinh thời, Bà ãn mít ráo ngọt lịm và dòn tan nhý rứa mà Bà cũng chấm múi mít vàng ýõm vào trong chén nýớc mắm ớt cay. Mùi vị dĩ nhiên là có khác ði nhýng hýõng vị cũng ðộc ðáo lắm, các bạn cứ thử xem một lần cho biết ra rãng.

Ớt gắn liền với Huế của tụi tui nên sở dĩ tui phải nấn ná ở lại với quê hýõng gần 10 nãm, sau 1975 là vì tui sợ qua Mỹ không có ớt mà ãn. Tui ãn ớt nhý nhồng! Tui còn nhớ lúc còn học cấp tiểu học trýờng làng, ông ngoại tui có nuôi một con nhồng, mỗi ngày phải cho nó ãn một chén ớt hoặc týõi hoặc ớt bột. Ãn nhiều ớt ðể lột lýỡi và nói ðýợc tiếng ngýời. Và quả thật nhý vậy, sau một thời gian ãn ớt, con nhồng ðã nói ðýợc. Cậu tôi ðã bị ông ngoại tôi thýởng cho một tát tai là vì ðã dạy cho con nhồng chào khách chẳng lich sự tí nào. Số là một hôm có khách ðến nhà, ông ngoại tôi ðang khoe với khách con nhồng biết nói thì ðột nhiên nó xổ ra một câu khiến khách phải phì cýời và thẹn ðỏ mặt: "Chào khách toẹt!" (Khách toẹt là khách chẳng ra gì, là chỉ nhý một món ãn dở, không ngon, chỉ muốn nhổ toẹt ra khỏi miệng)

Nhồng ãn ớt ðể lột lýỡi, ðể nói nhiều. Nhý vậy, dân Huế tụi tui ãn ớt nhiều thì có nói nhiều không hí ? Ai rãng tui không biết chứ tui thì hình nhý nói không ít mỗi khi bạn bè bắt ðúng tần số của tui. Ông ngoại tui thýờng mắng tui là:
- Cái thằng ni rãng mà hắn nói không ðể miệng ðâm da non.

Chẳng lẽ ai nói ít thì miệng nhiều da non hay rãng? Tui thực không biết! E là phải nhờ mấy nhà sinh vật học giải thích cho ðiều này mới ðýợc.

Trên ðây tui ðã nói ðến cái công dụng của ớt làm chảy nýớc miếng nhiều và do ðó làm thức ãn trở nên ngon miệng hõn. Nay xin nói về những ðặc tính của ớt trên phýõng diện y học. Có thời gian tui làm việc ở tỉnh Bình Tuy gần cãn cứ Bốn, khu Rừng Lá trên ðýờng từ Saigòn ra Phan Thiết, tui có dịp tiếp xúc với các giáo viên dạy học vùng Rừng Lá này. Họ ãn ớt nhiều ðến nổi tui từng tự phụ là ngýời Việt gốc ớt mà cũng phải ngả mũ ra chào thua. Họ nhậu rýợu ðế ðổ trong thau nhựa trộn chung với nýớc ngọt xá xị và mồi nhấm rýợu chỉ là môt mâm trái cóc và một tô muối ớt, ớt nhiều hõn muối. Họ ãn ớt không những ðể món ãn khoái khẩu hõn mà còn dùng ớt nhý một phýõng thuốc trị bênh sốt rét vì ngýời nào cũng bị chứng bệnh này hành hạ và chỉ nhờ có ớt mà cãn bệnh thuyên giảm dần dần. Chắc các bạn ðã từng nghe hai câu thõ nói về Rừng Lá:

Ngày anh ði, rừng em chýa xanh lá
Ngày anh về rừng lá ðã xum xuê

Và hai câu thõ ðối lại:

Ngày em ði, anh còn nhý trái ớt
Ngày em về thì ớt lớn bằng khoai.

Mới ðây, tôi lại ðọc ðýợc mẫu tin loan báo ðại học UCLA và các khoa học gia ngýời Nhật vừa khám phá ra ớt trị ðýợc cãn bênh ung thý tiền liệt tuyến. Các tế bào ung thý ðã bị chất cay của ớt tiêu huỷ dần dần. Thật là một tin mừng gây phấn khởi cho những con dân gốc Huế.

Trong cảnh Cali mýa buồn nhớ mùa mýa xứ Huế, tôi thèm ãn một tô bún bò với ớt cay xé họng và tôi lẩm cà lẩm cẩm nghĩ rằng không biết ai là ngýời ðầu tiên tìm ra cây ớt trong rừng cây nhiệt ðới và ai là ngýời ðầu tiên nếm thử trái ớt. Không biết lúc bấy giờ ngýời ðó có nhảy nhỏm ngýời lên vì vị cay xé nồng của ớt và có lo cuống cuồng vì sợ ãn nhằm chất ðộc không. Nếu biết ðýợc vị tiền nhân nào tìm ra và nếm trái ớt ðầu tiên trên trần thế thì tui sẽ xin bàn dân thiên hạ tôn ông ta là vị Thần Bếp hay nói vãn hoa Hán(g) rộng thì ông ta thật xứng ðáng ðýợc phong làm Trù Thần trên cõi thế.

Hoan hô ớt !

Source Vienxumagazine.com